Γαλακτοβιομηχανία:

Γαλακτοβιομηχανία:
Εντονότατος ανταγωνισμός με τις μεγάλες και τις μικρότερες επιχειρηματικές δυνάμεις του κλάδου να προσπαθούν να κερδίσουν μερίδιο της πίτας

του Μάκη Αποστόλου





«Μάχη» για την απόκτηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μεριδίου σε μία αγορά που τζιράρει περί τα 2,5 δισ. ευρώ ετησίως δίνουν οι μεγάλοι όμιλοι στον κλάδο Γαλακτοβιομηχανίας.
Η πρόσφατη απόκτηση του leader της αγοράς, Vivartia από τον ελληνοαραβικών συμφερόντων επενδυτικό όμιλο της Marfin Investment Group «μαρτυρά» τη δυναμική που έχει ο κλάδος όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά κυρίως στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και το εξωτερικό γενικότερα.
Η συγκεκριμένη εξέλιξη ήρθε να προστεθεί σε μία σειρά από γεγονότα που έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια και έχουν αλλάξει την εικόνα του κλάδου. Ειδικότερα, η είσοδος κορυφαίων εταιριών του κλάδου σε νέους τομείς, όπως, της ολλανδικής Friesland στο γιαούρτι, με την υλοποίηση μεγάλης επένδυσης σε παραγωγικές εγκαταστάσεις, η αυτόνομη δραστηριοποίηση της Danone στη χώρα μας (μετά το διαζύγιό της με τη Δέλτα) και η ανταλλαγή του γάλακτος εβαπορέ με το παγωτό μεταξύ Nestle και Vivartia είναι ενδεικτικές της κινητικότητας που παρατηρείται σε όλους τους τομείς της εγχώριας γαλακτοβιομηχανίας.
Εάν σε όλα αυτά προσθέσουμε την αποχώρηση της ΦΑΓΕ από τον κλάδο του φρέσκου γάλακτος και την επικέντρωσή της στο γάλα υψηλής παστερίωσης, τις κινήσεις εξαγοράς της Μεβγάλ από τη Vivartia, τις επενδυτικές κινήσεις της Όλυμπος και της Κρι Κρι, καθώς και την προώθηση των private label γαλακτοκομικών προϊόντων, μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε την όξυνση του ανταγωνισμού σε όλα τα επίπεδα.
Παράγοντες του κλάδου εκτιμούν ότι στο άμεσο μέλλον οι τάσεις συγκέντρωσης θα ενταθούν, λόγω του ενδιαφέροντος που θα εκδηλώσουν πολυεθνικοί όμιλοι (Friesland, Danone, Lactalis κ.α.) είτε για εξαγορές, είτε για εμπορικές συνεργασίες με εγχώριες βιομηχανίες, ενώ και η συγκέντρωση στον Όμιλο Vivartia δημιουργεί τις συνθήκες για τη δημιουργία αντίθετου πόλου στο μέλλον.
Παράλληλα, όπως επισημαίνει στην τελευταία της μελέτη η Hellastat, οι επενδυτικές κινήσεις των εταιριών είναι έντονες όσον αφορά στην επέκταση και αναβάθμιση των παραγωγικών εγκαταστάσεων, την αποτελεσματικότερη λειτουργία των δικτύων διανομής και των κέντρων logistics, τις νέες μεθόδους τυποποίησης, αλλά και την επέκταση της γκάμας των κωδικών με νέα προϊόντα, γεύσεις και συσκευασίες.
Ο ανταγωνισμός ενισχύεται περαιτέρω και από τη δραστηριοποίηση των επιχειρήσεων της περιφέρειας, οι οποίες διαφοροποιούνται στρατηγικά, προβάλλοντας ένα προφίλ παραδοσιακής λειτουργίας και εκμετάλλευσης, τα βιολογικά προϊόντα και τα προϊόντα Π.Ο.Π., Π.Γ.Ε. και Ε.Π.Π.Ε.
Πάντως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, το κλίμα στην γαλακτοβιομηχανία είναι φορτισμένο, καθώς από τον περασμένο Μάρτιο διερευνώνται οι καταγγελίες για την ύπαρξη «καρτέλ» στο γάλα. Υπενθυμίζεται ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού κατηγορεί εννέα βιομηχανίες τόσο για «οριζόντια σύμπραξη, με σκοπό να επιβάλουν τιμές στους κτηνοτρόφους και να μοιράσουν μεταξύ τους την αγορά νωπού γάλακτος», όσο και για «κάθετη σύμπραξη με super markets για τον καθορισμό ενιαίων λιανικών τιμών στο παστεριωμένο γάλα». Σχετικές ανακοινώσεις της Επιτροπής για τα δύο σκέλη της υπόθεσης αναμένονται στο προσεχές διάστημα.



Τα αποτελέσματα του 2006



Σύμφωνα με την έρευνα της Hellastat, τα συνολικά έσοδα 83 παραγωγικών και εισαγωγικών επιχειρήσεων γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων για το 2006 παρουσιάζουν αύξηση κατά 5,4%, ανερχόμενα στα 2,4 δισ. ευρώ. Η εικόνα της ανόδου αφορά στην πλειοψηφία των επιχειρήσεων (64 από τις 83), με τον μέσο ρυθμό αύξησης ανά επιχείρηση να εκτιμάται στο 11%. Οι μικρότερες επιχειρήσεις του δείγματος αναπτύσσονται ταχύτερα, καθώς τα συνολικά έσοδα των 12 μεγαλύτερων επιχειρήσεων (άνω των 50 εκατ. ευρώ) αυξάνουν κατά 4,7% το 2006 έναντι 8,8% στις 53 επιχειρήσεις με έσοδα από 3 εκατ. έως 50 εκατ. ευρώ. Τα κέρδη στον κλάδο ακολουθούν ηπιότερους ρυθμούς ανάπτυξης, στο 3,9% ανά επιχείρηση, με συνέπεια η μέση τιμή του καθαρού περιθωρίου να υποχωρεί στο 2% το 2006 από 2,5%. Σημαντικότερο πλήγμα δέχονται οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις, καθώς το σταθμισμένο βάσει μεγέθους περιθώριο υποχωρεί στο 1,3% το 2006 από 3,9% το 2005. Πάντως, η αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων διατηρείται σταθερή, στο 8,6%, κυρίως λόγω της μικρής ενίσχυσης της μέσης μόχλευσης των ιδίων κεφαλαίων (στο 2,5 από 2,2).

Οι κινήσεις των εταιριών
Στον κλάδο του γάλακτος (ο οποίος τζιράρει ετησίως περίπου 700 εκατ. ευρώ), το 2006 η Vivartia μετά την εξαγορά του «γάλα εβαπορέ» από τη Nestle κατείχε μερίδιο άνω του 30%, η Friesland το 26%, ενώ ακολουθούσαν ΦΑΓΕ και Όλυμπος με 8% και Μεβγάλ με 7%. Στο φρέσκο γάλα η Vivartia απέχει από τους ανταγωνιστές της, καθώς πέρσι κατείχε το 39%, ακολουθούμενη από τον Όλυμπο (16%) και τη ΜΕΒΓΑΛ (14%).
Η επέκταση του γάλακτος ιδιωτικής ετικέτας (private label) στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ, σε χαμηλότερες τιμές από τα αντίστοιχα επώνυμα έχει αλλάξει τα δεδομένα στον κλάδο. Σημειώνεται ότι ήδη στον Βερόπουλο πωλείται το γάλα Αlpiland, στον Σκλαβενίτη το Μarata, στην αλυσίδα ΑΒ Βασιλόπουλος το ομώνυμο ΑΒ και στα Carrefour το Αlpis.
Οι μεγάλοι του κλάδου βέβαια δεν έχουν μείνει με τα χέρια σταυρωμένα και συνεργάζονται ήδη με τις αλυσίδες σούπερ-μάρκετ, ώστε να μην χάσουν τα μερίδιά τους στην αγορά. Για παράδειγμα, η Vivartia προμηθεύει με γάλα ιδιωτικής ετικέτας την Dia, επεκτείνοντας τη συμφωνία που είχε μαζί της για την παραγωγή γιαουρτιού ιδιωτικής ετικέτας, η ΜΕΒΓΑΛ συνεργάζεται με την ΑΒ Βασιλόπουλος, ενώ ο Βερόπουλος διαθέτει προνομιακή συνεργασία με την Αγνό, πουλώντας αποκλειστικά στην Αττική το επώνυμο προϊόν της γαλακτοβιομηχανίας, το γάλα Αγνό, σε τιμή discount.
Στα γιαούρτια, σύμφωνα και με τα στοιχεία της IRI για το πρώτο εξάμηνο του 2007, το μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά κατέχει η ΦΑΓΕ (34,2%) και ακολουθείται από την Vivartia (23,8%), την Friesland (13%), τη ΜΕΒΓΑΛ (8,4%) και την Όλυμπος (4,7%).
Στα τυροκομικά, η συνολική αξία της εγχώριας αγοράς υπολογίζεται στο 1,1 δισ. ευρώ, ενώ η υψηλή κατά κεφαλήν κατανάλωση ( υπερβαίνει τα 25 κιλά) και η σταθερή αύξηση του μεριδίου και της αξίας των τυποποιημένων τυροκομικών, αυξάνουν περαιτέρω το ενδιαφέρον των μεγάλων επιχειρήσεων του κλάδου. Ήδη στον κλάδο δραστηριοποιούνται μεγάλοι όμιλοι, όπως η ΔΕΛΤΑ (Vivartia), η ΦΑΓΕ, η ΜΕΒΓΑΛ, η Τυράς, η Δωδώνη, η Κολιός, ο Όμιλος Νίκα, κ.λπ.
- Η Vivartia φαίνεται να βρίσκεται σε φάση αναμονής για τις κινήσεις της εντός και εκτός Ελλάδας με τα... σπουδαία να αναμένονται μετά την ολοκλήρωση της εξαγοράς της από την Marfin Investment Group. Ασφαλώς, ο Ανδρέας Βγενόπουλος και οι μεγαλομέτοχοι ʼραβες από το Ντουμπάι έχουν ως πρώτο στόχο την αύξηση της προστιθέμενης αξίας του ομίλου, οπότε οσονούπω θα πρέπει να δούμε κάποιες νέες εξαγορές στον κλάδο, είτε αυτές αφορούν σε κάποιον άλλο ελληνικό «παίκτη», είτε αφορούν σε κάποιους στόχους από την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Θυμίζουμε ότι ο όμιλος μέσα στο 2007 ολοκλήρωσε την εξαγορά της βουλγαρικής γαλακτοβιομηχανίας United Milk Company, καθώς και της κυπριακής Charalampides Dairies.
- Δυναμικό «μπάσιμο» στην εγχώρια αγορά τυριού επιχειρεί η Friesland Hellas λανσάροντας τους πρώτους 23 κωδικούς εισαγόμενων κίτρινων τυριών. Μετά την επιτυχημένη πορεία της στον τομέα του γιαουρτιού, η θυγατρική του ολλανδικού κολοσσού επεκτείνεται και στα τυριά επιδιώκοντας ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 4%-5% και μετέπειτα να επεκταθεί και σε ελληνικούς τύπους τυριών, εντάσσοντας σε αυτούς και ΠΟΠ προϊόντα. Για την επίτευξη του στόχου αυτού δεν πρέπει να αποκλειστεί η εξαγορά κάποιας ελληνικής εταιρίας που παράγει και φέτα...
Σημειώνεται ότι το 2006, η Friesland Hellas κάλυψε την απόστασή της από Vivartia και ΦΑΓΕ αυξάνοντας τον τζίρο της κατά 10,3% στα 244 εκατ. ευρώ. Αναφορικά με τις επενδύσεις της εταιρίας, η διοίκηση διαθέτει κεφάλαια ύψους 5 εκατ. ευρώ για την αγορά νέων μηχανημάτων στο εργοστάσιό της στην Πάτρα, για μια νέα γραμμή παραγωγής, για την ενίσχυση του στόλου με τα οχήματά της και για τη δημιουργία της νέας αποθήκης στον Ασπρόπυργο, που προγραμματίζεται να λειτουργήσει στα τέλη του έτους.
Τέλος, σχετικά με την αγορά γιαουρτιού, η Friesland Hellas ελέγχει περίπου το 14% του συνόλου της αγοράς. Επίσης, το μερίδιό της στο γάλα εβαπορέ είναι κοντά στο 69%, στα ready to drink αυξήθηκε στο 16,5% και στο σύνολο της κατηγορίας του λευκού γάλακτος βρίσκεται στο 26,4%, στην κρέμα γάλακτος διαμορφώνεται στο 44,3% -έχοντας τους τελευταίους 17 μήνες ενισχυθεί κατά 13 μονάδες και στα baby foods το μερίδιό της υπολογίζεται περίπου στο 25%.
- Αναφορικά με τη ΦΑΓΕ θα πρέπει να τονιστεί ότι το 2006, τα κέρδη της υποχώρησαν σημαντικά, ενώ το περασμένο καλοκαίρι πούλησε το 4,5% που κατείχε στην Τυράς στους αδελφούς Σαράντη έναντι 1,35 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για το τέλος μιας συνεργασίας που ξεκίνησε πριν από 14 χρόνια. Θυμίζουμε ότι πριν από ένα χρόνο, η ΦΑΓΕ αποφάσισε να αποσυρθεί από την αγορά φρέσκου γάλακτος και να επικεντρωθεί στην κατηγορία γάλακτος υψηλής παστερίωσης, η οποία αναπτύσσεται με μέσο ετήσιο ρυθμό 22,3% την τελευταία πενταετία. Στην κατηγορία αυτή, η ΦΑΓΕ δραστηριοποιείται με τις μάρκες Γάλα 10 και ΦΑΡΜΑ, οι οποίες συγκεντρώνουν μερίδιο αγοράς 36,5%. Ωστόσο, το 2008 αναμένεται να μπει με το… δεξί για την εταιρία, καθώς αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το εργοστάσιο γιαούρτης στη Νέα Υόρκη των Η.Π.Α., μια επένδυση της τάξης των 70 εκατ. δολαρίων. Πρόκειται για μια μονάδα που έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται 60 εκατομμύρια λίτρα γάλακτος ετησίως.
- Αναφορικά με την Τυράς θα πρέπει να σημειώσουμε ότι κατά τη διάρκεια της περασμένης οικονομικής χρήσης οι πωλήσεις της εταιρίας υποχώρησαν στα 99,449 εκατ. ευρώ από 140,747 εκατ. ευρώ το 2005, και τα κέρδη της στα 2,504 εκατ. ευρώ έναντι 6,585 εκατ. ευρώ ενώ φέτος υπολογίζεται να κυμανθούν στα επίπεδα των 1,5 - 2 εκατ. ευρώ. Η θεσσαλική εταιρία έχει σε εξέλιξη επενδυτικό πρόγραμμα που θα αυξήσει σημαντικά την παραγωγή φέτας, με σκοπό κυρίως τις εξαγωγές, ενώ ήδη εξάγει σε Ε.Ε., Βαλκάνια, Κύπρο, ΗΠΑ, Καναδά, Ρωσία, Αυστραλία, Ισραήλ και Σαουδική Αραβία.
- Συνεργασία στρατηγικής σημασίας με μία από τις πιο πρωτοποριακές βιομηχανίες γαλακτοκομικών-τυροκομικών προϊόντων της Ευρώπης, την ελβετική Emmi, ξεκίνησε να υλοποιεί η ΜΕΒΓΑΛ. Ειδικότερα, η ΜΕΒΓΑΛ, μέσω του δικτύου της Emmi, ξεκινά να διανέμει φέτα στην Ελβετία, ενώ αναλαμβάνει να διακινεί το προϊόν Cafe Latte στην εγχώρια αγορά. Η εν λόγω συμφωνία ενδέχεται σύντομα να επεκταθεί και σε άλλα προϊόντα, που θα θελήσουν να προωθήσουν η ΜΕΒΓΑΛ στην Ελβετία ή η Emmi στην Ελλάδα. Η ελβετική βιομηχανία έχει στη συλλογή της είδη που συνδυάζουν γάλα και φρούτα, αλλά και βραβευμένα τυροκομικά, η κατανάλωση ορισμένων εκ των οποίων θεωρείται ότι συμβάλλει στη μείωση της χοληστερίνης. Σημειώνεται ότι η Emmi επεκτάθηκε και με εξαγορές κατά το 2006, αποκτώντας ποσοστά σε γαλακτοβιομηχανίες των ΗΠΑ και της Ισπανίας.
Εξάλλου, η ΜΕΒΓΑΛ έχει ξεκινήσει εδώ και μερικούς μήνες συνεργασία και με την Arla, για λογαριασμό της οποίας παράγει φέτα με το brand name New Apetina Feta. Και εντός Ελλάδος, ωστόσο, η βορειοελλαδική εταιρία δεν αποκλείεται να εγκαινιάσει σύντομα συνεργασίες με μικρές γαλακτοβιομηχανίες διαφόρων περιοχών της χώρας (ενδιαφέρον έχει η Κρήτη), με σκοπό την παραγωγή για λογαριασμό της ΠΟΠ προϊόντων.
- Η Όλυμπος εξακολουθεί να αποτελεί ισχυρή δύναμη στον τομέα του φρέσκου γάλακτος, ενώ πρόσφατα ξεκίνησε η τοποθέτηση στην αγορά του νέου προϊόντος της Όλυμπος, το «Γάλα Ζωής», η διάρκεια ζωής του οποίου υπερβαίνει αυτή του φρέσκου, επιδιώκοντας να αποσπάσει μερίδιο κυρίως από την κατηγορία των προϊόντων υψηλής παστερίωσης.
- Σε επένδυση ύψους 2 εκατ. ευρώ, με την οποία «φιλοδοξεί» να πετύχει αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας, βελτίωση του κόστους των παραγόμενων προϊόντων και παραγωγή νέων-καινοτόμων προϊόντων, προχωρά η βορειοελλαδική γαλακτοβιομηχανία ΚΡΙ-ΚΡΙ. Η εταιρία υπέγραψε ήδη σύμβαση με την "TetraPak" για την αγορά του απαιτούμενου μηχανολογικού εξοπλισμού. Η συγκεκριμένη επένδυση εντάσσεται στο τριετές επιχορηγούμενο επενδυτικό πρόγραμμα της γαλακτοβιομηχανίας, συνολικού ύψους 12 εκατ. ευρώ, που ολοκληρώνεται εντός του 2008. Για τις ανάγκες του επενδυτικού προγράμματος η διοίκηση της εταιρίας προχωρά στην έκδοση ομολογιακού ύψους 4 εκατ. ευρώ, το οποίο προγραμματίζεται να εκδοθεί το Δεκέμβριο. Σημειώνεται ότι την περασμένη άνοιξη, η ΚΡΙ ΚΡΙ λανσάρισε σε συνεργασία με την ΙΟΝ νέα παιδικά γιαούρτια με τον αγαπημένο ήρωα Scooby Doo και λαχταριστά σοκομπιλάκια ΙΟΝ.
- Επενδυτικό πλάνο ύψους 10 εκατ. ευρώ, ολοκληρώνει η εταιρία παραγωγής προϊόντων γάλακτος Ήπειρος ΑΕΒΕ με στόχο την αναμόρφωση των διαδικασιών συλλογής γάλακτος, παραγωγής και τυροκόμησης, καθώς και συσκευασίας των τελικών της προϊόντων. Το εν λόγω project, στο οποίο δεν περιλαμβάνεται η αγορά όμορου οικοπέδου για την επέκταση του εργοστασίου που διαθέτει η Ήπειρος στο νομό Αρτας, αποσκοπεί στην τελειοποίηση των συστημάτων διασφάλισης της υγιεινής και ποιότητας των προϊόντων της βιομηχανίας. Για το σκοπό αυτό, στον τομέα της συλλογής γάλακτος, αγοράστηκαν 500 καινούργιες αυτοψυχόμενες δεξαμενές, ανεβάζοντας το συνολικό αριθμό σε πάνω από 1.000, καθώς και 10 νέα βυτία, αυξάνοντας τη συνολική δυναμικότητα των 18 πλέον βυτίων σε 166 τόνους γάλακτος ημερησίως. Στον τομέα της παραγωγής τυριών, σημαντικό κονδύλι της επένδυσης διατέθηκε στην εγκατάσταση ενός νέου συστήματος φιλτραρίσματος του αέρα και κλιματισμού στους χώρους τυροκόμησης. Επιπλέον, δημιουργήθηκαν νέοι ψυκτικοί θάλαμοι, με σύγχρονο σύστημα κεντρικού ελέγχου θερμοκρασιών και υγρασίας, που επιτρέπει την παρακολούθηση της εξέλιξης και συντήρησης του προϊόντος.
Για τη συσκευασία των προϊόντων, κρίθηκε απαραίτητη η επέκταση του εργοστασίου και η δημιουργία καινούργιας πτέρυγας, στην οποία στεγάζεται το συσκευαστήριο της εταιρίας, το οποίο σχεδιάστηκε από Γερμανούς ειδικούς και πληροί τους πιο αυστηρούς κανόνες υγιεινής.